Jesienna rabata z marcinkami Astry to kwiaty, które kojarzą się z jesienią i końcem sezonu. W tym okresie ich kwiaty najpiękniej zdobią nasze ogrody. Poznaj gatunki astrów. Astry bylinowe kwitnące jesienią Schyłek lata i początek jesieni to pora kwitnienia popularnych „marcinków”. Rośliny te zdobią okazałe rabaty, dobrze pasują też do ogrodów wiejskich i rustykalnych. Należą do nich aster nowobelgijski i nowoangielski, kwitnące od sierpnia do października, o kwiatostanach średnicy około 2,5 cm. Wśród licznych odmian astrów nowobelgijskich znaleźć można zarówno wysokie (ponad 1 m), jak i karłowe (40–60 cm). Ich kwiatostany – białe, liliowe, różowe, niebieskie lub karminowoczerwone – zebrane są w gęste wiechy. Rośliny szybko i bujnie się rozrastają (dzięki kłączom). Można je wykorzystywać do jesiennych bukietów. Astry nowoangielskie dorastają do 1,5–2 m. Ich pędy rozgałęziają się na szczycie, gdzie zebrane są kwiatostany. W warunkach naturalnych rosną wśród traw, które osłaniają przed słońcem ich dolne liście i chronią je przed wysychaniem – w ogrodzie dobrze więc sadzić je wśród niższych bylin. Dominują odmiany o różowych, purpurowych i karminowych koszyczkach kwiatowych. Po ścięciu kwiatostany zamykają się, dlatego nie nadają się do wazonu. Aster krzaczasty jest szybko rosnącą byliną o małych wymaganiach. Osiąga 30–50 cm wysokości, ma zwarty, rozkrzewiony pokrój i silnie rozgałęzione pędy kwiatostanowe. Liczne odmiany różnią się barwą i budową kwiatostanów – mogą być białe, różowe, niebieskie, fioletowe, półpełne lub pełne. Można je sadzić na obrzeżach rabat i w większych ogrodach skalnych. Nie nadają się na kwiat cięty. Rodzimym gatunkiem jest aster gawędka, rosnący zwykle na skraju suchych lasów. Dorasta do 40–80 cm. Jego liliowe, fioletowe lub – rzadziej – białe kwiatostany osadzone są na szczytach pędów i mają 3–5 cm średnicy. Kwitnie od lipca do połowy października, nadaje się do sadzenia na rabatach i na kwiat cięty. Jest gatunkiem długowiecznym, ale rośnie wolno. Mniej znane gatunki astrów Na jesiennej rabacie można posadzić też tzw. astry welonowe o drobnych, delikatnych koszyczkach kwiatowych i cienkich, silnie rozgałęzionych pędach, które ażurowym pokrojem dodają lekkości kompozycji. Jednym z nich jest osiągający 60–150 cm wysokości aster sercowaty o fioletowych, niebieskich lub białych kwiatostanach, zebranych w luźne wiechy. Delikatne, drobne, białe kwiatostany średnicy 5–10 mm ma bujnie ulistniony aster wrzosolistny. Może dorastać do 120 cm. Oba gatunki kwitną we wrześniu i październiku. Poznaj też: Mniej znane rośliny wrzosowate: modrzewnica, brukentalia, bażyna, dabecja, kiścień – jak je uprawiać w ogrodzie >>> Najlepsze kwitnące byliny do ogrodu Autor: GettyImages Aster nowobelgijski Astry chińskie to jedne z później kwitnących roślin jednorocznych – najwcześniejsze odmiany zakwitają na przełomie lipca i sierpnia, późne – pod koniec sierpnia i we wrześniu. Doskonale nadają się na rabaty, a wysokie odmiany także na kwiat cięty. Karłowe odmiany sadzi się na kwietnikach, w donicach i skrzynkach balkonowych. Astry chińskie mają rozgałęzione pędy długości od 15 cm (u odmian karłowych) do 110 cm (u wysokich). Ich kwiatostany charakteryzuje bogactwo barw – bywają białe, żółte, różowe, czerwone, liliowe, fioletowe, bordowe. Ze względu na budowę kwiatostanów wyróżnia się chryzantemowe, piwoniowe, igiełkowe, pomponowe. Autor: GettyImages Aster nowoangielski Są też astry kwitnące w innych porach roku. Jednym z nich jest pochodzący z gór aster alpejski, kwitnący na przełomie maja i czerwca. Ma skupione przy ziemi, wąskie liście, ponad którymi wyrastają pędy 20–30 cm długości zakończone pojedynczymi, fioletowoniebieskimi koszyczkami kwiatowymi średnicy 4–5 cm, z żółtymi „środkami”. Są też odmiany o białych, niebieskich i różowych kwiatostanach. Astry alpejskie sadzi się głównie w ogrodach skalnych lub na brzegach rabat. Na zimę wymagają okrycia z suchych liści lub gałęzi świerkowych (tzw. stroisza). Wymagania uprawowe astrów bylinowych Wszystkie astry wymagają słonecznych stanowisk. Najlepiej rosną i kwitną na żyznej, przepuszczalnej i dobrze uprawionej glebie. Aster alpejski i gawędka wymagają podłoża zasobnego w wapń. Latem astry trzeba obficie podlewać, gdyż ich bryły korzeniowe łatwo wysychają, co osłabia i skraca kwitnienie, a w przypadku astrów nowoangielskich przyspiesza zasychanie liści. Astry chińskie wymagają żyznej, dość wilgotnej gleby. Należy jednak unikać ich uprawy na ciężkich, mokrych glebach, a także sadzenia roślin w tym samym miejscu w kolejnym roku. Pielęgnacja astrów bylinowych Astry wieloletnie co kilka lat, gdy środek kępy zamiera i kwitnienie staje się mniej obfite, powinno się odmłodzić. Z wykopanych roślin oddziela się młode, zewnętrzne części i sadzi na nowe miejsce. Jeśli rośliny są uprawiane w mniej zasobnym podłożu, taki zabieg odmładzający trzeba przeprowadzać częściej (co 3–5 lat). Rozmnażanie astrów bylinowych Astry rozmnaża się przez podział roślin wiosną (kwiecień, maj). Wykopaną zdrową, rozrośniętą karpę dzieli się przy pomocy szpadla lub dużego, ostrego noża na kilka mniejszych części, z których usuwa się stare, zdrewniałe pędy, a młode, zewnętrzne fragmenty sadzi na nowym miejscu. Wysokie odmiany astrów sadzi się w odstępach 80–100 cm, niższe – co 30–60 cm. Astry można także rozmnażać wiosną (kwiecień, maj) przez sadzonki pobierane z wierzchołkowych części pędów. Aster alpejski i gawędka rozmnaża się też przez nasiona. Astry chińskie rozmnaża się przez nasiona wysiewane na przełomie marca i kwietnia w ciepłym inspekcie. Zahartowaną rozsadę sadzi się do ogrodu w pierwszej połowie maja. Gotową rozsadę można kupić w sklepach ogrodniczych. Przeczytaj też: Jak samodzielnie przygotować rozsadę kwiatów i warzyw do ogrodu? >>> Choroby i szkodniki astrów bylinowych Astry wieloletnie są często porażane przez mączniaka prawdziwego – objawem jest biały, mączysty nalot na liściach i pędach. Z porażonych roślin wycina się i pali silnie zaatakowane pędy, a następnie opryskuje rośliny środkiem grzybobójczym. Szczególnie wrażliwe na tę chorobę są astry nowobelgijskie i krzaczaste, które wymagają zapobiegawczego opryskiwania preparatami grzybobójczymi, zwłaszcza w dalszych latach uprawy. Astry chińskie mogą być porażane przez choroby wirusowe przenoszone przez mszyce. Jeśli zauważymy na roślinach pomarszczone lub żółknące liście, wyrastanie wiotkich pędów, więdnięcie i zamieranie roślin, trzeba je wyrwać i spalić. Zapobiegawczo należy zwalczać w ogrodzie mszyce. dr Monika Latkowska (Katedra Roślin Ozdobnych, SGGW w Warszawie)