Dostępność kostek na rynku jest bardzo duża i można przebierać pomiędzy klasyczną sześcienną z kropkami a z cyferkami czy też kostką dziesięciościenną dwunastościenną czy trzydziestościenną a nawet stuścienną. Ale jak możemy je wykorzystać na lekcjach? Rodzaje gier i zabaw z wykorzystaniem kości Gry z wykorzystaniem kości zazwyczaj zaliczamy do tzw. gier towarzyskich, których celem jest rozrywka, wiążąca się z rywalizacją, a tym samym z możliwością wygranej, jak i przegranej. Ważne jest, aby dzieci były przygotowane, że nie zawsze wygrywają. Ale stałe przegrane zniechęcają do uczestnictwa w zabawie. Czasem mówimy o pechu, dlatego warto zachęcać do gier, w których grający mają pewien wpływ na wynik. Gry możemy podzielić na: Gry losowe (L) – każdy z grających ma takie same szanse na wygraną, wynik nie zależy od grającego. O wyniku decyduje wyłącznie przypadek – wynik rzutu kostką. Takie gry można wykorzystać do analizy szansy wygrania, którą czasem można ująć w formułę matematyczną – obliczanie prawdopodobieństwa. Warto rozwijać te umiejętności, wykonując pewne doświadczenia, które są opisane w dalszej części. Gry strategiczne (S) – wygrana zależy wyłącznie od postępowania, taktyki grającego. Nie zależy od przypadku, tym samym grający z jego umiejętnościami decyduje o wygranej. Gry związane z rzutem kostką raczej nie będą zaliczane do tej kategorii. Będą to zatem gry wymagające np. określenia liczby oczek na ściance po wykonaniu serii obrotów kostką na planszy. Gry losowo-strategiczne (L-S) – wynik jest częściowo uzależniony od przypadku, np. liczby wyrzuconych na kostce oczek, ale grający ma pewien, często znaczący wpływ na wygraną. Do takich gier zaliczymy gry planszowe, w których grający poruszają się po planszy kilkoma pionkami bądź rzucają kilkoma kostkami i mogą uzyskane wyniki np. dodawać lub odejmować, a decyzję o ruchu podejmują, oceniając, który wynik jest dla nich korzystniejszy. Wiele gier łączy jeden z powyższych rodzajów z obliczeniami. Można wtedy mówić o aspekcie matematycznym lub lepiej – rachunkowym gier. Najczęściej wiąże się on z grami losowymi lub losowo-strategicznymi. Czasem spotkamy się w odniesieniu do nich z określeniem gry losowo-matematyczne. Warto pokazywać uczniom, że stosowanie odpowiednich strategii, umiejętności przewidywania, wytrwałość oraz perfekcyjne myślenie sprzyja zwycięzcom. Gry uczą też przyjmowania przegranej nie jako systematycznej porażki, tylko niedostrzeżenia pewnych możliwości, które w następnej rozgrywce mogą okazać się sukcesem. Wygrana zależy bardziej od grającego niż „ślepego przypadku – losu”. Tym samym gry te rozwijają odporność na porażkę. Rzecz jasna, nikt nie lubi stale przegrywać i „mieć pecha”, bo to często zniechęca do dalszej zabawy. Wtedy należy próbować przekonać, że aby wygrać, trzeba próbować i rozwijać swoje umiejętności. Pomijamy tu aspekt hazardu, aczkolwiek niektóre z prezentowanych gier bywały wykorzystywane i w tym celu. Nie należy jednak tego aspektu gier rozwijać w zabawach z dziećmi. 2. Kości na lekcjach matematyki Przedstawiam wybrane propozycje wykorzystania kostek sześciennych i o innej liczbie ścianek na zajęciach matematycznych na różnych poziomach edukacji – od edukacji wczesnoszkolnej po szkołę ponadgimnazjalną. Zostały one podzielone według kryterium potrzebnego na ich rozegranie czasu. Prezentuję gry, których rozegranie i omówienie trwa mniej niż 20 minut oraz scenariusze zajęć lekcyjnych prowadzonych z wykorzystaniem kostek, których tematyka nie dotyczy losowości i prawdopodobieństwa. Oczywiście, można te gry stosować również w świetlicy szkolnej, na wakacjach, imprezach towarzyskich oraz w domu, gdzie rodzice powinni rozgrywać turnieje z dziećmi. Przedstawione propozycje potraktujmy jako pomysły, które można rozwijać, zmieniać, najlepiej przy udziale uczniów. Niektóre z tych propozycji mogą stać się tematami projektów edukacyjnych realizowanych przez uczniów klas gimnazjalnych. Krótkie zabawy lekcyjne Kołówka Wiek graczy: uczniowie klas 1 – 3 szkoły podstawowej i starsi Umiejętności matematyczne: Korzystanie z prostych instrukcji Liczba kości: 1 (sześcienne lub inne) Liczba graczy: 2 lub więcej Rekwizyty: plansza, ołówek Zasady gry: Każdy gracz rysuje na kartce koło lub inną figurę i dzieli je na sześć części (lub więcej zależnie od tego, jaka kostka została wybrana do gry). 1. Gracze kolejno rzucają kostką. Wyrzuconą liczbę oczek gracz wpisuje do jednej z części koła. 2. Jeżeli wyrzucił liczbę, którą zdążył wpisać wcześniej, przekazuje ją sąsiadowi z prawej, a gdy ten także ma już tę liczbę w swoim kole, to następnemu itd. Wygrywa ten, kto jako pierwszy wpisze do swojego koła sześć różnych liczb. Można użyć innej kostki, np. 10-ściennej, wtedy koło dzielimy na 10 części i wpisujemy liczby od 1 do 10. Używając kostki 12-ściennej, dzielimy koło na 12 je opisać nazwami miesięcy. materiał pochodzi z książki Jak wykorzystać kostki na lekcjach matematyki I dr Jerzy Nowik, Joanna Świercz ——————————————————————————————————————————- Wydawnictwo Nowik specjalizuje się głównie w książkach z matematyki. Wydaje zbiory zadań, testy, opracowania metodyczne i inne pozycje pomocne dla nauczycieli i uczniów wszystkich etapów nauczania. W ofercie znajdą coś dla siebie również rodzice poszukujący książek przydatnych do pracy z własnym dzieckiem – i tym zdolnym i pilnym uczniem i tym mającym trudności z pełnym przyswojeniem wiedzy.